Planlama becerisi aslında yetişkinler için çok gerekliymiş gibi gözükse de hem çocuklar için de gereklidir hem de ileride bu becerinin düzgün şekilde kullanılması için çocukluktan çalışmaya başlamak gerekir. Bu yazımızda çocuklarda planlama becerisi nasıl geliştirilir? öğreneceğiz.
Planlama becerisi; Planlama ve organizasyon becerisi; karşılaşılan bir duruma yönelik düşünebilme, uygun stratejiler geliştirme ve bu stratejileri kullanarak işleri halledebilmemizi ve hayatımızı yönetmemizi sağlayan en temel becerilerdendir. Bu beceriyi erken yaşta edinmek çocuğun hayatını kendisinin programlamayı öğrenmesi ve ileride zorluk çekmemesi anlamına gelir.
Kendi planını kendisi yapabilen bir çocuk birçok anlamda daha özgüvenli ve başarılı da olacaktır. Ancak bu demek değildir ki bırakın çocuk kendi hayatının hepsini planlasın… Peki neleri ona bırakacaksınız, çocuğunuzun planlama becerisi kazanması için neler yapmanız gerekir?
Alternatif Olay Tamamlatma
Öncelikle çocuğunuza mutlaka hikayeler, kitaplar, masallar okuyun. Bunu yaptıktan sonra çocuğunuza okuduklarınızdan aklında kalanları sorun. Aklında kalan kısmı anlattıktan sonra hikayenin belli bir yerinden itibaren alternatif bir rota oluşturarak yeni bir hikaye yazmasını isteyin. Bebeğinize kitap okumanın faydaları isimli yazımıza da göz atabilirsiniz.
Sadece okuduklarınızın değil yaşadıklarınızın da alternatif versiyonlarını sorabilir ve böyle olmasaydı şöyle nasıl olurdu gibi ekstra alternatifler üzerinde konuşmasını sağlayabilirsiniz. Böylece bir şeyler planladığı veya umduğu gibi gitmezse hemen yerine alternatif bir plan oluşturma konusunda tecrübelenir.
Bu da onu hayatta sürekli bir adım önde yapacaktır. Her zaman alternatif bir planı olan kişiler kazanırlar. Sporda da bu böyledir, satrançta da, iş planlarında da… Hayatın her alanında yeni bir şeye uyum sağlamanız gerekebilir ve bu ne kadar hızlı olursa o kadar çabuk kazanırsınız.
Birlikte Ajanda Tutma
Eğer çocuğunuz henüz kendisi okuma yazma bilmiyorsa bile onunla birlikte renkli güzel kocaman bir haftalık veya aylık ajanda hazırlayabilirsiniz. Bu ajandada onun için önemli tarihler yazıyor olur ve bu önemli tarihlere zamanı geldikçe tik atmak veya üzerini renkli bir kalemle boyama işlemini birlikte yaparsınız.
Bu önemeli tarihler gideceğiniz bir tatil, onun bir arkadaşının doğum günü veya birlikte ziyaret edeceğiniz bir aile büyüğü tarihi olabilir. Gitmek istediği film, tiyatro gibi aktiviteleri ayrıca eğer her hafta gittiği bir kurs varsa onu da işaretleyerek bir rutin oluşturmasını ve bir alışkanlık edinmesini sağlayabilirsiniz.
Ajanda tutmak ilerleyen zamanlarda ödevleri ve ders programı için de oldukça faydalı olacaktır. Ajandayı zevkli bir hale getirmek ve tuttuğu etkinlikleri genişletmek adına “Bullet Journal” denilen, yaratıcılığı da oldukça geliştiren bir ajanda türü tutmasını sağlayabilirsiniz.
Bu ajanda türü hakkında bilgi edinmek için çocuğunuzla birlikte Youtube videoları izleyebilirsiniz. Ancak nasıl tutacağı konusunda herhangi bir baskı yapmayın hatta olabildiğince az öneride bulunun. Bırakın o kendisi karar versin ve tüm süreci geliştirsin.
Ondan Yardım İsteyin, Ona Sorumluluk Verin
Çocuğunuzdan mutlaka ama mutlaka belli aralıklarla yardım isteyin ve ona sorumluluk verin. Ancak yapabileceğinden büyük işler vermemeniz oldukça önemli çünkü bu onun özgüvenini zedeleyebilir. Ancak üzerinde çokça uğraşacağı onu oyalayacak ve bitirdikten sonra sizden alacağı taktirle de birlikte kendisiyle gurur duyacağı işler verebilirsiniz.
Sofrayı kurarken bir şeyi götürmesini istemek, onu markete yollamak, ev temizlenirken kütüphanenin tozunun alınması görevini vermek, odasını toplamasını istemek, gideceğiniz bir yer için kendi çantasını kendisinin hazırlamasını sağlamak gibi farklı yaşlarda farklı görevler vererek sorumluluk duygusunun oluşmasını sağlayabilirsiniz. Bu aynı zamanda planlama becerileri geliştirmesini ve bir şeyleri tek başına yapabilmek için çözümler üretmesini de sağlayacaktır.
Ailecek veya birlikte bir yere gideceğiniz zaman eğer zamanlama ve yer ile alakalı bir planlamadan bahsediyorsanız çocuğunuzun da belli konularda küçük küçük fikirlerini alabilirsiniz. Örneğin şu gün şunu şunu yapacağız ama bu arada sence ne yapalım? Gibi onu da dahil ettiğiniz planlamalar yaparak ona kendisini önemli hissettirebilir ve de kendi hayatı için planlama deneyimlemesini sağlayabilirsiniz.
Siz de Plan Yapın ve Bunu Gösterin
Onunla birlikte ajanda tutmanızı veya birlikte yapacağınız şeyleri birlikte planlamanızı söylüyoruz ancak sizin kendinizin bireysel olarak kendi gününüzü, haftanızı hatta ayınızı planladığınızı görmek çocuğunuza harika bir örnek olacaktır. Eğer yazılı olarak bir şeyler tutmayı sevmiyor veya düzenli olarak yapamıyorsanız bile onun yanında neler yapacağınızı, saat kaçta kiminle görüşeceğinizi hangi gün nereye gideceğinizi mutlaka söyleyin ve önünüzdeki zamanda bazı şeylerin hazır ve planlı olduğunu görsün.
Siz de ona sorular yönelterek gününü sözlü de olsa planlamasını isteyebilirsiniz. Örneğin tamamen birlikte geçireceğiniz bir günde yapacağı şeyleri ona sorabilirsiniz. Birlikte parka gidecekseniz o saate kadar kendinizin ne yapacağını söyleyip ona da ne yapacağını sorabilirsiniz.
Böylece eğer aklında bir şey yapmak yoksa da bir plan yapması gerektiğini hisseder veya yapacağı şeyleri kendi kafasında programlar. Örneğin; resim yapacağım, ödev yapacağım, önce biraz lego oynayıp sonra çizgi film izleyeceğim gibi kendince bir plan yapar ve bunu başkasına beyan etmeyi öğrenmiş olur.
Önceliklendirme Yapmasını Sağlayın
Şu ana kadar söylediğimiz her şey çocuğunuzun kendisine bir plan program yapabilmesine teşvik etmek üzerineydi. Ancak plan program yaparkenki en önemli şeylerden bir tanesi doğru şeyi öne almak ve bunu yaparken neleri göz önüne almak gerektiğini bilmektir.
Önceliklendirme sorunu yetişkinlerde özellikle de iş hayatında çok önemli bir problem olabiliyor. Hangi işi ne zaman öne alması gerektiğini bilmeyen pek çok yetişkin işleri elinde patlatabiliyor. Bu aslında günlük yaşamda çok daha basit konularda da karşımıza çıkıyor.
Örneğin; uğramanız gereken birkaç farklı yer varsa güzergaha göre, trafiğe göre veya başka değişkenleri de hesaba katarak nasıl bir rota izleyeceğinize karar vermek ve bunu hızlıca yapmak da önemlidir ve de bu da bir planlama becerisidir.
Eğer iyi bir planlama ve programlama beceriniz varsa bu hayatınızın her alanında rahatlıkla kullanabilirsiniz. Önceliklendirme de bunun en önemli parçalarından birisidir. Okul zamanı ödevler için sınav zamanı konular için iş başvurularında ve tabii ki işe başladıktan sonra sürekli bir önceliklendirme yapılması gerektiği için bunu erken yaşta kazanan çocuk ilerisi için oldukça avantajlı olacaktır.
Takım Oyunları Oynatın
Siz elbette çocuğunuzun sürekli yanında olun ve onunla etkinlikler paylaşın ancak çocuğunuzun başkalarıyla da etkinlikler yapmasını sağlayın. Elbette spor bunlardan önemli bir tanesi… Herhangi bir sporu özellikle de takım sporu yapan çocuk zaten mecburen bir planlama becerisi geliştirecektir. Spor yaparken kullanmak üzere zaten pek çok kendi taktiğini geliştirmek zorundadır ve de takım oyunu oynuyor olmak ona sorumluluk, özgüven, paylaşımcılık gibi başka güzel özellikler de kazandıracaktır.
Takım oyunlarının yanı sıra sizinle veya arkadaşlarıyla sık sık satranç veya dama gibi strateji oyunları oynamasına teşvik edin. Bu gibi sporlar ve oyunlar zaten çocukların pek çok farklı yönünü aynı anda geliştirdikleri için aslında mutlaka yapılmasına teşvik edilmesi gereken şeylerdir. Ayrıca kutu oyunları özellikle de ailecek oynayacağınız kutu oyunları da hem ailece keyifli vakit geçirmeniz açısından hem de çocuğunuzun stratejik olarak kendisini geliştirmesi açısından oldukça önemlidir.
Örneğin Tabu’da konu sadece kelime haznesi ve konuşma yeteneği değildir. Kelimeleri gördüğünüzde nasıl anlatacağınızı, nereden hangi konuya bağlayacağınızı bulmanız gerekir. Bu da olaylar ve daha pek çok şey arasında hızlı bağlantılar kurmayı sağlar.
Çocuklarınızla birlikte yapacağınız etkinliklerde muhakkak bazı konular için onların görüşünü alın dedik ancak onların kendi hayatları ile ilgili onlara bırakacağınız planlamalardan bahsetmedik. Bunlar etkinliklerden biraz daha geniş bir konu aslında. Örneğin; eğer eviniz komple boyanacaksa ve çocuğunuzun kendisine ait bir odası varsa o odanın rengini seçmeyi tamamen ona bırakın. Eşyalarıyla uyumsuz da olsa eğer o, o rengi sevdiyse ve istediyse bu onun seçimi ve saygı duymalısınız.
Çocuğunuzun seçim yapmasına izin vermek ve bu seçimlere saygı duymanız da oldukça önemlidir. Bu sayede kendisi kendi eylemlerinin ve planlarının sorumluluğunu üstlenmeyi öğrenmektedir.
Az önceki örnekten ilerleyecek olursak sizin başka bir önerinizi beğenmeyip odasını istediği renge boyattıktan sonra onu da beğenmediyse bir sene boyunca o odada o şekilde yaşama sorumluluğunu kendisi üstlenmelidir. Hem belki böylece odayı sevebileceği hale getirmek için daha farklı yöntem ve çözümler bularak yaratıcılığını da geliştirebilir.
Sabırlı Olun!
Gördüğünüz gibi bir çocuğun her anlamda gelişerek yetişmesini sağlamak hiç de kolay bir şey değildir. Ve bu konuda ebeveynlerin üzerine epey bir sorumluluk düşmektedir. Çocuğunuzun özgüvenli, yaratıcı düşünen, başkalarına saygı gösteren ve kendi kararlarına saygı duyulması için çaba sarf eden, kendi planını programını yapabilen ve kararlarının sorumluluğunu alan bir birey olarak yetişmesini istiyorsanız yukarıda saydığımız şeyleri uygulamanız ve bu konuda sabırlı olmanız çok önemlidir.
Çocuk yetiştirmek zannedildiği kadar kolay değildir ancak abartıldığı kadar zor da değildir çünkü sandığınız gibi mükemmel olmayı gerektirmez. Hiç kimse mükemmel değildir, siz de değilsiniz, çocuğunuz da olmayacak… Dolayısıyla geri dönüşü olan hatalar yapmaya, hata yaptıktan sonra özür dilemeye ve çocuğunuza da bunu öğretmeye gayret edin. Çocuk büyütmek her anlamda çok fazla sabırlı olmanızı gerektirir. Her şeyi doğru bir şekilde uygulasanız bile beklediğiniz veya istediğiniz sonucu hemen alamayabilirsiniz.
Kıyas yapmamak da burada oldukça önemli bir etken. Ne kendinizi başka velilerle ne de çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslayın. Siz de çocuğunuz da diğer kimseyle aynı değilsiniz. Ne algınız ne zihniniz aynı çalışmıyor, öğrenme şekliniz ve hızınız aynı değil…
Bu sebeple çocuğunuzun öğrenmesini durup sorgulamak yerine öğrenmediği bir şeyler olduğunu fark ettiğinizde hemen yönteminizi değiştirin. Bazı çocuklar sıradan yöntemlerle sıradan süre zarfında öğrenemeyebilirler bu onlar daha zeki veya daha geri yapmaz.
Çocuğunuz büyürken hem ona karşı hem kendinize hem de yakın çevrenize karşı sabırlı olun. Etrafınızdaki kişiler de sizin çocuğa karşı davranılmasını istediğiniz gibi davranmayabilir. Bu noktada da durum sakince anlatmaya çalışın ve kendinizi veya kimseyi strese sokmayın.
Oyun Ablası Çocuğunuzun Gelişimine Katkı Sağlar
Oyun ablası, çocuk gelişimi veya okul öncesi öğretmenliği gibi alanlarda eğitim görmüş lise veya üniversite öğrencisi – mezunu, çocuğunuzla belirli saatlerde eğitici ve eğlendirici oyunlar oynayarak, verimli vakit geçirmesini sağlayan kişilerdir. Oyun ablası bulmak için Bakiciburada.com ‘da hemen bir ilan oluşturabilirsiniz.